Prajnaparamita

Dit prachtige houten beeld is gemaakt naar het voorbeeld van het beroemdste Javaanse sculptuur dat er bestaat, namelijk de in steen uitgevoerde ‘Prajnaparamita’. Prajnaparamita is de gemalin van de hoogste buddha in Mahāyāna Boeddhisme. Het originele beeld komt uit Singasari, Java en is gemaakt in de 13de eeuw. Het wordt beschouwd als hèt meesterwerk uit de klassieke Hindu-Boeddhistische periode van Java en over het algemeen als het beste stenen beeld ooit, afkomstig van Java.

Een afgietsel van het originele stenen beeld heeft jarenlang op de Java afdeling van het Volkenkundig Museum gestaan, welke vanaf 18 oktober 1926 open was voor het publiek. Deze bleef tot aan het eind van de jaren 50 van de vorige eeuw bestaan op deze locatie.

Daar was het in de volgende opstelling te zien:

Het origineel staat inmiddels in het Museum Nasional in Jakarta:

Het bijzondere aan dit beeld, is dat het in vrijwel perfecte staat is gevonden in de Cungkup Putri ruïnes. Dat een beeld van dergelijke leeftijd ontdekt word in zo’n goed bewaard gebleven staat, is op zich al uiterst bijzonder. Toen het beeld ontdekt werd, noemde de lokale bevolking het beeld ‘Putri Dedes’, verwijzend naar de beroemde Ken Dedes, de vrouw van Ken Arok, de eerste koning van Singasari.

De ongelofelijke fijne details in combinatie met de geslaagde spirituele, serene houding en uitdrukking, maken het een absoluut meesterwerk. De buddha zit in vajrasana houding. De handhouding is dharmacakra.

Aan haar linkerzijde zien we een lotusbloem, waarop het heilige geschrift, de Prajñāparamitā Sutra (De perfectie van wijsheid), ligt.

De zeer fijntjes gesneden sieraden zijn perfect uitgewerkt. We zien onder andere ringen om haar vingers en tenen, kettingen, armbanden en een heilige koord met kralen. Ook draagt zij een kroon van het type Kirīţamakuţa (makuţa betekent kroon). Al deze sieraden benadrukken haar hoge status als godin. Zulke sieraden en in deze hoeveelheid, was enkel voorbehouden aan de goden en aan koninklijke personen.

De omslagdoek, of kain, die zij draagt is rijkelijk bewerkt met een floraal patroon, genaamd kawung. Zij zit op een dubbele lotustroon, genaamd padmasana.

Als we naar het houten beeld kijken, zien we een uiterst geslaagde kopie. Ook deze heeft een prachtige combinatie van sereniteit met een zeer hoge mate van detaillering. Bijzonder en tevens opmerkelijk, is dat het gesneden is uit één groot blok hout, ook is het erg zwaar. Deze harde, tropische houtsoort is moeilijk te bewerken, wat het des te meer bijzonder maakt, dat er zoveel minutieuze details te vinden zijn in het beeld. Toen, maar ook nu nog, was en is dit een zeer kostbare houtsoort. Een dergelijk groot stuk hout was duur en werd daarom alleen gebruikt voor stukken van een hoge kwaliteit, waar de houtsnijder veel aandacht aan besteedde. Alle belangrijke elementen zien we terug: de handhouding en zit pose, de sieraden en lotustroon, maar ook de lotusbloem met daarop het heilige geschrift.

Hoogstwaarschijnlijk is dit beeld het enigste ter wereld uit hout en is het ooit in opdracht gemaakt, nadat iemand het stenen exemplaar heeft gezien. Niet zeker, is of dit beeld op Bali is gesneden, al doet het vakmanschap en de manier van snijden hier wel aan denken. Op Java werden minder houten beelden gemaakt, maar het kwam wel voor.Ook werden er Balinese beelden verhandeld op Java, voornamelijk in Jakarta, bijv. door de kunsthandel Pan Akus.

Back to Top