Als enorme liefhebbers van het Balinese houtsnijwerk hebben wij vele beelden mogen zien. Bij collega verzamelaars, in enkele musea en ook online zijn er veel afbeeldingen te vinden. Ook van het modernisten Balinees / art deco houtsnijwerk. Zo nu en dan moet je het geluk hebben om zo’n exemplaar te vinden en ook het geluk te hebben het te kunnen kopen. Soms vraagt dat van andere verzamelaars om er afscheid van te nemen en je een stuk te gunnen, wat bij dit beeld ook het geval was. Daarvoor zijn wij nog steeds dankbaar!
Maar zelden treffen wij dan ook uitzonderlijk goed uitgevoerde exemplaren aan, maar bovenstaand voorbeeld is daar zeker één van! Het behoort kwalitatief tot één van de beste exemplaren in haar soort. Een beeld dat krachtig en verfijnd is, het gezicht dat haast katachtig aandoet en waarin we zelfs vergelijkingen zouden kunnen maken met Egyptische beelden.
Het is een beeld, dat een pure uiting is van het toenmalige moderne houtsnijwerk en waarin de gewaardeerde kenmerken hiervan op één van de hoogste niveaus te zien is. De realistische, mystieke uitstraling van het beeld, is hier het resultaat van.
Via een relatief technisch verhaal, zullen we daar wat uitleg over geven, zodat u weet waar u op moet letten bij de het verzamelen van hoogstaand Balinees houtsnijwerk van dit type. Vind u dit niks, scroll dan vooral even door naar het laatste stuk in dit artikel over de Gulden Snede.
Als voorbeeld beginnen we met het haar van deze Balinese schone: met een enorme kunde is met weinig detail een zeer strakke vormgeving bereikt, welke toch dynamisch en gecompliceerd is. De geliefde krullende lok haar rondom het oor is hier tot in perfectie uitgevoerd: zeer scherp gesneden, dun en naar buiten draaiend. De rest van het haar is dusdanig minimalistisch en glad vormgegeven, dat het haast de vorm van een ‘helm’ heeft. De vorm van het kapsel, loopt perfect in lijn met de vorm van het gezicht, waarbij de verdere vormen van zowel het kapsel als het gezicht elkaar versterken: de vorm van de ogen, lippen, wenkbrauwen en neus zijn eveneens vloeiend en/of zeer scherp van vorm. De grote oorbellen, of soebengs, zijn de kers op de taart.
Niet enkel dit soort perfect uitgevoerde lijnen maken dit beeld tot één van de beste in haar soort. Ook de vormen van bijvoorbeeld de ogen maken het een topstuk: hier zien we de gewaardeerde amandelvorm terug, waarbij het oog glad is afgewerkt en in reliëf in gesneden. Het ooglid ter hoogte van de wimpers is met een zeer dunne, scherpe lijn aangebracht. Het lijkt misschien simpel, maar juist de ogen zijn misschien wel het meest complexe onderdeel om te snijden. Veel exemplaren hebben wij gezien, waarin de positie van de ogen verkeerd is, de bolling niet goed gesneden is en de vorm vlak is. Dit oog, is daarentegen zeer complex van vorm met hoger en dieper gelegen delen. Als we goed kijken, zien we dat de vorm van de ogen meeloopt met de vorm van de oogleden onder de wenkbrauwen en de de onderste helft van het oog met het jukbeen, waardoor er een bijzondere diepte wordt gecreëerd. Dit soort complexe technieken vragen om enorm veel inzicht en kunde van de houtsnijder in hoe hij het beeld vorm moet geven om een dergelijk resultaat te bereiken.
We zien dit ook terug in o.a. de lippen: deze zijn getuit, wat krullend. Als we ook hier goed kijken, kunnen we duidelijk de verschillende delen van de lippen onderscheiden: de bovenlip bestaat als het ware uit een onderste stuk, een middelste lijn, en een bovenstuk dat overloopt in het filtrum (het stuk tussen lippen en neus). Hier zien we een duidelijke scheidslijn in vorm met de wang. Hetzelfde geldt voor de onderlip welke mooie overloopt in lijnenspel met de kin.
Het beeld is niet alleen aantrekkelijk, doordat het zo perfect is uitgevoerd, maar ook, doordat de vormen ons doen denken aan de Gulden Snede. ook een kwartslag gedraaid, is dat goed te zien:
De houding van het beeld draagt ook bij aan de prachtige sfeer: het hoofd dat recht naar voren kijkt, zelfverzekerd en krachtig. De rechte rug en schouders die niet naar beneden hangen, passen daar ook bij.
Het ontblote bovenlichaam word wel eens gezien als te toeristisch. Dat klopt niet, want juist voor de komst van het toerisme, was het een normaal straatbeeld op Bali dat de vrouwen zonder bovenkleding rondliepen en in fotoalbums uit de jaren 20/30 van de vorige eeuw, ziet men vaak nog foto’s terug met dit straatbeeld. Het is dus niet (enkel) zo, dat dit werd gesneden om toeristen te verleiden tot aanschaf van een beeld: het was de uiterlijke verschijning zoals dat normaal was op Bali in die tijd.