Deze voorstelling is vrij zeldzaam en tot nu toe hebben wij deze alleen gezien bij beelden in de vroege art deco stijl, gemaakt rond 1920-1940.
Eén van de redenen van het oprichten van deze website, is het overbrengen van kennis met betrekking tot Balinees houtsnijwerk. Veel Balinese houtsnijwerken vertonen namelijk voorstellingen uit het eigen geloof en de eigen cultuur, maar zelden is bij de eigenaar van een beeld het verhaal achter het beeld bekend en ook de meeste verzamelaars weten niet altijd wat de voorstelling precies uitbeeld. Dat hoeft natuurlijk ook niet altijd. Vaak is het verzamelen of het waarderen van beeld puur op uiterlijk ook al geweldig. Toch komt met meer begrip en verdieping vaak meer waardering en ontdekt men details die men nog niet eerder zag.
Met het opzetten van deze website wordt dan ook getracht voor elk beeld de betekenis te achterhalen. Zo ook bij dit beeld:
Deze voorstelling beeldt een grote, mythische slang uit, oftewel een Naga. Uit de bek van deze Naga komt een Brahmaanse priester, ook wel een pedanda genoemd.
Deze voorstelling komt uit het verhaal van Danghyang Nirarta.
Danghyang Nirarta was een Brahmaanse priester welke leefde in de 16de eeuw op Java. Door de roerige tijden in Java, waar oorlog heerste en het land verre van veilig was, besloot hij met zijn gezin af te reizen naar Bali. Tijdens de reis naar Bali, kwam het gezin een grote, hongerige slang tegen, welke hun pad versperde en met wijd opengesperde mond klaar stond om toe te slaan. Zijn gezin sloeg meteen op de vlucht, maar de priester bleef staan. Genadig als hij was, besloot hij het beest niet te doden, maar in plaats daarvan het lichaam binnen te gaan van deze reusachtige slang en deze hierdoor ’te verlossen’. Hierop verdween de slang, waarop de priester met een gezwart gezicht (in andere versies kwam hij uit de Naga glinsterend van het goud) oprees uit de Naga.
Ongedeerd kon hij nu zijn weg vervolgen naar Bali, waar hij zich uiteindelijk zetelde in Mas, een dorpje in Bali. Toeval of niet, Mas is ook het houtsnijdersdorp van Bali.
Danghyang Nirarta wordt beschouwd als wellicht de belangrijkste grondlegger van het Balinese Hinduïsme. Tijdens zijn reis van Java naar Bali en door Bali, heeft hij vele tempels gebouwd en vele Balinezen bekeerd tot het Hindoeïsme, wat oorspronkelijk vanuit Java naar Bali is gekomen. In die tijd was het grootste deel van de Balinezen aanhanger van het Animisme. Zo bracht deze priester het geloof en de gebruiken van het Hindoeïsme bij aan de Balinezen, zoals het gebruik van vuur (wierook), water (Heilig Water) en bloemen.
Danghyang Nirarta zou ook het 3-tempel systeem hebben geïntroduceerd in de Balinese dorpen, waarbij een tempel in het Noorden van het dorp voor Brahma moest zijn, de tempel in het midden voor Vishnu en de zuidelijke tempel voor Shiva. Hierdoor ontstond er balans in de godenwereld, want de Trimurti, de heilige Drie-Eenheid van de hoden Vishnu, Shiva en Brahma werd zo op de juiste manier geëerd.
Tot op de dag van vandaag wordt deze priester nog geëerd en worden de door hem overgebrachte gebruiken nog steeds toegepast in Bali, welke kenmerkend en uniek zijn voor dit eiland.
Ook de wereldberoemde tempel Tanah Lot zou door deze priester zijn gesticht. Tanah Lot is ook de tempel waar deze priester het Moksha bereikte. Moksha is het bevrijd raken van de levenscirkel van sterven en wedergeboorte.
Het verhaal over de creatie van Tanah Lot zou als volgt zijn:
Tijdens de reis van Danghyang Nirarta langs de zuidkust van Bali, zag hij een klein rotseiland, waar hij besloot te overnachten. De naam van deze rots was Gili Beo (Eiland met vogelvorm) en deze rots lag in het dorp Beraban. Tijdens zijn overnachting voelde hij dat hij hier verlichting bereikte (Moksha), waarop hij tot de conclusie kwam dat dit een heilige plek was, waar een tempel moest worden gebouwd.
Helaas was de leider van het dorp het hier niet mee eens en gaf zijn inwoners de opdracht de priester te verbannen van het eiland. De priester, bekend om zijn bovenmenselijke kracht, rees het eiland vervolgens op en verplaatste het in haar geheel naar de plek in zee waar het nu nog ligt en begon aan de bouw van zijn tempel, welke nu bekend staat als Tanah Lot.
Na deze wonderbaarlijke daad te hebben aanschouwd, besloten de inwoners van het dorp Beraban de priester te volgen in het geloof. De tempel Tanah Lot kreeg als bestemming het vereren van de zeegod Bhatara Segara. Om deze tempel te beschermen, creëerde Danghyang Nirarta een giftige slang. Tot op de dag van vandaag, wordt door de Balinezen geloofd dat deze slang aan de voet van dit eiland leeft en het beschermt tegen kwaadwillende indringers.
Het is een bijzonder verhaal, vol mystiek en fantasie, waarin magie en werkelijkheid soms vloeiend in elkaar overlopen. De slang die Tanah Lot beschermd, bestaat bijvoorbeeld echt. Er leeft namelijk een zeeslang bij de tempel, welke zwart van kleur is, met zilveren ringen. De lokale mensen, weten waar hij leeft en iedereen die hier wel eens is geweest, heeft gehoord dat je met een beetje geluk een foto kan maken van deze slang. Er circuleren dan ook meerdere foto’s rond van deze slang op internet..
Het verhaal van Danghyang Nirarta wordt ook wel uitgebeeld in de Wayang Topeng, een gemaskerde dans.
Het beeld zelf is een uitzonderlijk goed gesneden beeld. De wijze waarop het lichaam van de naga gedraaid is om de priester en de sublieme uitwerking van de details en de uitdrukking van de priester, onderscheiden het van de vele andere houtsnijwerken die in deze tijd werden gemaakt. Het is een fantastische compositie in een vroege art deco stijl, te herkennen aan de kenmerken in het gezicht, zoals de strakke lijnen die lopen van de wenkbrauwen tot in de neus, de vorm van de ogen, de neus en de iets gekrulde lippen, maar ook de langgerekte armen en handen. De zeer lange, uitgestrekte vorm van de naga dragen hier ook aan bij en geven het geheel een mooi dramatisch effect. We zien goed hoe de woeste naga met opengesperde mond in sfeer en uiterlijk een totale tegenhanger is van de priester, welke juist heel sereen in meditatie is weergegeven. Een perfecte uitbeelding, van dit mooie verhaal.